Basın Kartı Kontenjan Hesaplama Aracı

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı (Başkanlık) tarafından 10 Nisan 2023 tarihinde yürürlüğe konulan yeni Basın Kartı Yönetmeliği, medya sektöründe çalışan profesyonellerin statülerini belirleyen en temel hukuki düzenlemedir.

Bu Yönetmelik, İletişim Başkanlığınca düzenlenerek verilecek olan basın kartlarının niteliğini, türünü, şeklini ve kimlere verilebileceğini (ünvanlar) belirlemenin yanı sıra, kart sahiplerinin çalışma şartlarını iyileştirme ve mesleki hayatlarını kolaylaştırma hedefini taşımaktadır. Basın kartı, tüm resmi ve özel kuruluşlar tarafından kabul edilen resmi nitelikte bir kimlik belgesidir

Yeni Yönetmeliğin getirdiği en önemli reformlardan biri, İnternet Haber Siteleri’nin resmi olarak Yönetmelik kapsamına alınması ve şartları sağlayan bu kuruluşların çalışanlarına da basın kartı verilmesinin sağlanmasıdır. Ayrıca, yeni Yönetmelik ile basın kartlarının geçerlilik süresi on yıl olarak belirlenmiş ve ilk defa basın kartı talep edenler için uygulanan bekleme süresi kaldırılmıştır. Yönetmelik; Göreve Bağlı, Süreli, Geçici, Serbest ve Sürekli olmak üzere farklı Basın Kartı türlerini de tanımlamaktadır

Medya kuruluşlarında basın kartı alabilecek çalışanların sayısını belirleyen kontenjanlar, kuruluşun türüne, büyüklüğüne ve niteliğine göre ayrı ayrı değerlendirilen bir dizi kritere dayanır. Bu kriterler, Yönetmeliğin Dördüncü Bölümünde yer alan Medya Kuruluşlarında Basın Kartı Alabilecek Ünvanlar ve Kontenjanlar kısmında detaylandırılmıştır

Kontenjan belirlenirken dikkate alınan başlıca hususlar şunlardır:

1. Basılı Süreli Yayınlar (Gazete ve Dergiler) İçin Boyut ve Tür (Yüzölçümü ve Sayfa Sayısı)
Basılı süreli yayınlar (gazete ve dergiler) için temel belirleyici kriter, yayınların büyüklüğü ve sıklığıdır
Yüzölçümü (Metrekare Cinsinden Değer): Gazeteler için, sayfa eni, boyu ve sayfa sayısının çarpılmasıyla elde edilen yüzölçümü esas alınır. Örneğin, günlük siyasi gazetelerde yüzölçümü 1,20 metrekareden fazla olanların yurt içi bürolarında kontenjan sınırlaması yapılmazken, daha küçük yüzölçümüne sahip yerel gazetelerde kontenjan 1 ila 8 çalışan arasına düşer
Sayfa Sayısı: Dergilerde ise kontenjan, derginin toplam sayfa sayısına göre belirlenir. Sayfa sayısı arttıkça kontenjan da artmaktadır.
Yayın Türü: Yayının siyasi olup olmaması ve yayın sıklığı (günlük, haftalık, on beş günden fazla aralıklarla yayımlanan) kontenjan miktarını doğrudan etkiler
Coğrafi Nitelik: Yayınların yaygın, bölgesel veya yerel nitelikte olması da yurt dışı büro kontenjanlarının belirlenmesinde önemlidir

Haber ve Fotoğraf Ajansları İçin Sözleşme ve İstihdam Şartları: Ajansların kontenjanları, pazar güçlerine ve istihdam ettikleri gazeteci sayısına göre belirlenir.

Sözleşme Sayısı ve Nitelik: Belirli sayıda (örneğin en az on adet) günlük siyasi yaygın veya bölgesel gazete, ya da yaygın nitelikteki radyo/televizyon kuruluşuyla haber/fotoğraf sözleşmesi yapmış olma şartı aranır.
Gazeteci İstihdamı: Ajansın, 5953 sayılı Kanun kapsamında çalışan ve daha önce basın kartı taşımış olan asgari gazeteci sayısı (en az beş veya on gazeteci).
Abone Sayısı: Ticari ve ekonomik ajanslar için ücretli abone sayısı (bin adet ücretli abone gibi) dikkate alınır.

Özel Radyo ve Televizyonlar İçin Yayın Nitelikleri: Radyo ve televizyon kuruluşlarında kontenjan, yayın alanının kapsamına göre belirlenir.

Yayın Alanı: Yayın niteliğinin ulusal, bölgesel veya yerel olması esas alınır. Ulusal nitelikte yayın yapan kuruluşların yurt içi ve yurt dışı bürolarında çalışanlar için kontenjan sınırlaması yoktur. Bölgesel ve yerel yayınlarda ise sabit kontenjan limitleri uygulanır.

İnternet Haber Siteleri İçin Sigortalı Çalışan Sayısı: İnternet haber sitelerinde kontenjanlar, özellikle 5953 sayılı Kanun kapsamında çalışanların sayısına bağlıdır:

Sigortalı Çalışan Sayısı: Kontenjanlar, 5953 sayılı Kanun kapsamında sigortalı çalışan sayısına göre (dört, beş ila dokuz, on ve üzeri gibi) kademeli olarak belirlenir.
Tekil Ziyaretçi ve Görüntülenme: Basın Kartı Komisyonu, başvuranın internet haber sitesi çalışanı olması hâlinde, sitenin tekil ziyaretçi sayısı ve sayfa görüntülenme sayısını da değerlendirir.