Panda Diplomasisi: Siyasi Diplomat Olarak Pandalar

Merhaba arkadaşlar bugün sizlerle ilginç bulduğum bir konuyu paylaşmak istiyorum. Panda diplomasisinden bahsetmeden önce birkaç tanım paylaşıp sizleri konuya ısındırmayı planlıyorum. Hazırsanız hemen başlayalım.

Diplomasi, uluslararası siyasî ve hukukî iletişim demektir. Sorunların çözümü için karşılıklı anlaşma imzalanır. Devletlerin temsilcilerinin sözlü veya yazılı konuşma eylemlerini ifade eder.
Güç, diğerlerinin davranışları üzerinde etki yaratabilme kapasitesidir. Uluslararası ilişkilerde güç, nüfus, yüz ölçümü, doğal kaynaklar, ekonomik büyüklük, askeri kapasite ve siyasal istikrar ile ilişkilendirilmektedir.Güç kavramı literatürde çeşitli sınıflandırmalara gidilmiştir. Bunların en popüleri Joesph Nye’ın sınıflandırmasıdır. Nye, kitabında ülkelerin güçlerini sert ve yumuşak güç olarak ikiye ayırmaktadır.
Kültür: Kültür, bir ülkenin ortak yaşam ve düşünce birliğini oluşturan maddi ve manevi değerler bütünüdür. Bir ülkenin kültürü, yabancı halklar nezdinde hayranlık uyandırdığı ölçüde o ülkenin yumuşak güç kapasitesine katkıda bulunmaktadır.
Kamu diplomasisi, diğer ülkelerin ihtiyaçlarını, kültürlerini, halklarını anlama; mesajların aktarılması, hatalı algılamaların düzeltilmesi, ortak amaçlar için uygun zeminlerin tespit edilmesi hedefleri ile ortaya konulan ilişki geliştirme yöntemidir. Bir başka ifadeyle, devlet ve devlet dışı aktörler tarafından diğer ülkelerin halkları ile kurulan pozitif ilişkiler bütünüdür.
Sert güç, devletlerin askeri ve ekonomik kapasiteleriyle teşvik, zorlama veya tehdit kullanarak başkalarının davranışlarını değiştirebilmesidir.
Yumuşak güç ise, bir ülkenin diğer ülkeler üzerindeki etksini zorlayıcı ya da askeri yöntemler yerine kültürel, ideolojik, diplomatik ve ekonomik cazibe yoluyla arttırma yeteneğidir. Yumuşak güç kaynakları sayesinde ülkeler, dünya siyasetinde arzu ettiği neticelere ulaşmayı ve savunduğu değerleri benimsetmeyi amaçlamaktadır. Yumuşak güç, genellikle kamu diplomasisi aracılığıyla yürütülür ve ülkeler arasındaki olumlu ilişkilerin gelişmesine katkıda bulunur. Kültürel diplomasi, eğitim-bilim işbirlikleri, dış yardım ve kalkınma projeleri yumuşak gücün örnekleri arasında sayılabilir.

İçindekiler Tablosu

Panda Diplomasisi

İlgili terimlerin açıklamasını yaptığımıza göre asıl konuya geri dönebiliriz.

Panda diplomasisi, Çin’in küresel güç olma ve genişleme hedeflerine uygun olarak yumuşak güç çerçevesinde dev pandaları başka ülkelere hediye ederek veya kiralayarak başka ülkelerle diplomatik ilişkilerini geliştirme ve güçlendirme stratejisidir. Bu diplomatik araç, Çin’in yumuşak gücünün bir parçası olarak görülür çünkü sembolik olarak Çin kültürünü ve barışçıl işbirliğini temsil eder. Pandalar, Çin’in ulusal simgeleri olduğu için uluslararası alanda önemli bir etki yaratır. Panda diplomasisi, kamu diplomasisinin bir parçasıdır. Bu uygulama, yumuşak güç stratejileri kullanarak halklar arası ilişkileri iyileştirmeyi ve o ülkeye yönelik olumlu bir algı yaratmayı amaçlar

Panda diplomasisi, Çin’in kültürel ve diplomatik nüfuzunu artırmak, ilişkileri iyileştirmek , ticari – siyasi kazanımlar elde etmek ve dış ilişkilerde pozitif imaj edinme amacıyla gerçekleştirilir. Bu tür yumuşak güç uluslararası arenada siyasi nüfuz amacıyla göze batmayacak biçimde uygulanmaktadır. Çin, pandaları siyasi diplomat olarak kullanmakta, baskı aracı olarak kullanılan pandalar ise dış siyaset aracı haline gelmektedir Çin’in neden siyasi diplomat olarak Çin ejderhası yerine pandaları kullandığı ise pandaların daha yumuşak ve komik olması ile açıklanabilir.

Panda diplomasisinin tarihi, Çin’in Tang Hanedanlığı’na (618-907) kadar uzanmaktadır ve modern çağda Çin, bu stratejiyi özellikle 20. ve 21. yüzyıllarda yoğun bir şekilde kullanmıştır.

Tarihsel Kökenler

Panda diplomasisinin kökeni, Tang Hanedanlığı dönemine kadar gitmektedir. O dönemde Çin İmparatoriçesi Wu Zetian, Japon İmparatoru’na iki panda hediye ederek iki ülke arasındaki ilişkileri güçlendirmek istemiştir. Bu, pandaların uluslararası diplomatik ilişkilerde kullanılmasının ilk örneği olarak kabul edilir.

ABD'deki Bronx Hayvanat Bahçesi'nden Madam Chiang ve John Tee-Van, bebek Panda ile birlikte, Chongqing'deki Madam Chiang'ın bahçesinde, 9 Kasım 1941. Kaynak: https://en.wikipedia.org/wiki/Panda_diplomacy — *Kaynak: https://en.wikipedia.org/wiki/Panda_diplomacy*

Modern Dönemde Panda Diplomasisi

20. yüzyılın ortalarında, Çin Komünist Partisi lideri Mao Zedong, panda diplomasisini yeniden canlandırdı. 1957’de, Sovyetler Birliği’ne (SSCB) iki panda hediye ederek Sovyetler ile bağlarını güçlendirmek istedi. Bu süreçte Mao, diğer sosyalist ülkelere de pandalar göndermeye başladı.

En dikkat çekici panda diplomasisi örneklerinden biri, 1972 yılında ABD Başkanı Richard Nixon’ın Çin’e yaptığı tarihi ziyaretten sonra yaşandı. Ziyaretin ardından Çin, ABD’ye Ling-Ling ve Hsing-Hsing adlı iki panda hediye etti. Bu pandalar, ABD-Çin ilişkilerinde önemli bir sembol haline geldi ve iki ülke arasındaki diplomatik buzların çözülmesine katkıda bulundu.

Hediyeden Kiralamaya Geçiş

20. yüzyılın sonlarına doğru Çin, pandaları hediye etmek yerine ödünç verme politikasına geçti. Pandalar genellikle 10 yıllık süreler için ödünç verilmeye başlandı ve bu süreçte pandalar için ev sahipliği yapan ülkelerden yıllık yaklaşık 1 milyon ABD doları kira ücreti talep ediliyor. Bu ücret, Çin’deki panda koruma projelerine katkı sağlamak amacıyla kullanılıyor. Ayrıca, pandaların ödünç verildiği ülkelerde doğan yavrular, Çin’e geri gönderilmek zorundadır.

Panda Diplomasisinin Ekonomik ve Kültürel Etkisi

Panda diplomasisi, ev sahibi ülkeler için hem ekonomik hem de kültürel açıdan önemli faydalar sağlar. Pandaların bulunduğu hayvanat bahçeleri, ziyaretçi sayısında önemli artışlar kaydeder. Örneğin, 2011’de İskoçya’daki Edinburgh Hayvanat Bahçesi’ne Tian Tian ve Yang Guang adlı iki panda gönderildi. Pandaların gelişi, hayvanat bahçesindeki ziyaretçi sayısında %51 artışa neden oldu ve bu, yerel ekonomi için büyük bir gelir kaynağı oldu.

Kültürel açıdan ise, pandaların varlığı, Çin ile ev sahibi ülkeler arasında bir köprü görevi görür. Ziyaretçiler, Çin kültürüne ve panda koruma projelerine dair farkındalık kazanırken, kültürel değişim programları ve iş birliği projeleri de artar. Pandaların gelişi genellikle büyük medya ilgisi çeker ve iki ülke arasındaki ilişkiler güçlenir.

Pandaların Diplomaside Stratejik Kullanımı

Panda diplomasisi, Çin’in dış politika stratejileriyle de yakından ilgilidir. Çin, pandaları ödünç verirken genellikle stratejik bir plan çerçevesinde hareket eder. Örneğin, Çin’in 2014 yılında Malezya’ya iki panda göndermesi, hem iki ülke arasındaki 40 yıllık diplomatik ilişkilerin kutlanmasına denk getirilmişti hem de Çin ve komşusu Malezya arasında of Malaysian Airlines Flight 370 sebebiyle oluşan gerilimi azaltma ve ilişkileri düzeltmek için bir girişimdi. Benzer şekilde, 2017’de Almanya’ya gönderilen pandalar, Çin ve Almanya arasındaki artan ticari ve siyasi bağları pekiştirmek amacıyla kullanıldı.

Çin, 2005’te Tayvan üzerindeki hakimiyet iddiaları doğrultusunda bu ülkeye panda göndermek istemiş fakat red cevabı almıştır. Çalışmalarına devam eden Çin, 2008 yılında Tuan (Yeniden Birleşme), Yuan Yuan (Birlik) isimlerini verdiği iki pandayı Tayvan’a göndermiştir. Panda diplomasisi faydasını göstermiş Çin-Tayvan arasında ender olan askeri ziyaretler ve ortak askeri misyon çalışmaları başlamıştır.

2019 yılında ise Moskova’yı ziyaret gelen Çin devlet başkanı Şi Cinping ile birlikte Hediye pandaları ziyaret eden Putin, “hediye pandaların Pekin’in Moskova ilişkilerine önem verdiği anlamına geldiğini” söylemiştir.

Pandaların Geri Alınması ve Diplomatik Gerilimler

Panda diplomasisinin bir diğer ilginç yönü, Çin’in pandaları bir diplomatik araç olarak kullanarak bazen memnuniyetsizliğini de gösterebilmesidir. Örneğin, 2010 yılında, iki ABD doğumlu panda yavrusu, ABD Başkanı Barack Obama’nın Dalay Lama ile yapacağı görüşme öncesinde Çin tarafından geri çağrıldı. Bu durum, Çin’in siyasi ilişkilerdeki memnuniyetsizliğini göstermenin bir yolu olarak değerlendirildi. Benzer şekilde Tibet ruhani lideri Tenzin Gyatso Avusturya’yı ziyaret etmiş, bu ziyaretten rahatsız olan Çin, bu ülkeye verdiği pandaları geri çağılmakla tehdit etmiştir.

Yumuşak Güç Aracı Olarak Panda Diplomasisi

Pandalar, Çin’in uluslararası alanda olumlu bir imaj yaratmak için kullandığı etkili yumuşak güç araçlarıdır. Pandaların barış, dostluk ve iyi niyetin sembolü olması, onları diplomatik ilişkilerde mükemmel birer elçi haline getirir. Ayrıca, Çin’in ekonomik ve askeri gücünün büyümesi, bazı ülkelerde tehdit olarak algılandığından, pandalar gibi sevimli ve nadir hayvanlar, Çin’in bu gücünü daha yumuşak ve pozitif bir şekilde göstermesine yardımcı olur.

Sonuç

Sonuç olarak, panda diplomasisi, Çin’in hem kültürel hem de diplomatik etkisini artırma aracı olarak büyük önem taşır. Pandaların uluslararası arenada kullanımı, Çin’in diplomatik ilişkilerdeki esnekliğini ve stratejik yaklaşımını göstermektedir.